Gi
Takbiratul Ihram
Halaum sambahayang
In takbiratul Ihram atawakan Takbir Iftita’, siyana in maglapal sin “Allah ho Akhbar” ha panagnaan sin sambahayang.
Sabda sin Rasulullah s.a.w.:
“In kunsi’ sin sambahayang pagsussi, in panagnaan niya pagtakbir iban in kahinapusan niya salam”.
(Riwayat Syafie, Ahmad, Daud Ibnu Majah iban Tirmizi)
Ha waktu humulug takbir ha panagnaan sin sambahayang, siyarat in umangkat sin dua lima nagtutungud ha dua agaba, bilang tanda’ sin in kita sumud na palaum sin sambahayang. Tanda’ sin kakhusu’, kahina’ iban kaikhlas sin atay magduwaa pa hadarat sin Allah s.w.t. iban pangagari ha parinta sin Allah sarta’ pangikuti hakakahinang sin Rasulullah s.a.w.
Pag-angkat sin lima isyarat sin pamaid-maidna ha dunya, paghulug sin takbir; in katan sin parsugpatan pa dunya mabugtu’ naa hangka sasaat. Ha waktu himuhulug takbir subay di’ mabutas in panumtum pa kabasaran, pa katinggian iban pa kawasa sin Allah s.w.t. Apabila in dila’ namung na sin takbir, in sapatut-patut niya di’ subay putingun sin atay. In hati niya, in halaum sin atay yan subay wayruun malaggu’ daing ha Allah s.w.t. tartantu in Allah labi makahati sin panghimuting nasabbut.
Bang in kahalan sin nafsu labi makusug daying sin Allah, in hati niya taat pa nafsu bukun taat pa Allah. In takbir sifat kasampurnaan pa Allah iban nag-nafi sin katan sifat kulang. Iban in takbir kanyataan sin katulus ihilas daying ha jantung sarta’ tanda’ sin kabasaran iban kawasa sin Allah s.w.t.
Daying ha sabab yadtu bang humulug takbir subay hiluun pa bigi jantung, in “Allah Maha Bassar, Maha Tinggi, Maha Kawasa”. Ibut ayau tuud awn sumarta’ hal sin dunya hangsulag unu-unu ha waktu sasaat yan.
Nanugasi hi Imam Ghazali, bang in ”Allah Ho Akhbar” hi labtik sin dila’, subay di’ larakun sin atay, bang awn labi malaggu’ daying sin Allah, na’ Tuhan in muna-muna sumaksi’ in (takbir mu) yan puting, misan pa in kaawnan sin pamung yan bunnal.
Biya’ sin panaksi’ sin Tuhan pa tau Munafik ha waktu in simud nila namung in Nabi Muhammad s.a.w. daak sin Allah, in halaum sin atay nila dugaing. Bang in hawa nafsu labi in kawasa daing ha Allah, na’ labi in pangahagad sin atay batin pa nafsu daying ha Allah s.w.t. iban in hati niya nagtuhanna in atay batin pa hawa nafsu iban labi nagmaha-bassar pa hawa nafsu yan. Na’ arakala in labtik sin dila’ “Allah Ho Akhbar” tuput samata-mata hibal hadja sin dila’ – wayruun luun sin atay.
Ha guwa' sambahayang
Unu in parsugpatan sin 'Takbiratul Ihram' iban sin kabuhi' tiyap-tiyap adlau?
1. In Takbir siyana in panglaggui pa Maha Kawasa Allah. Daying ha sabab ini ha guwa' sin sambahayang in ipun Niya subay di' maligap ha panglaggui pa Allah (swt) ha atas maksud wayruun mapatut lagguun niya malaying kan Allah. Bukun kawasa, alta', iban sin dunya mahalga' kaniya.
2. In satiyap-tiyap tikang sin kabuhi' sin ipun Niya subay hipagmalilla' niya pa Allah (swt) biya' sin pagmalilla' niya ha takbir sambahayang niya. Hi tukbal niya in katan unu-unu pa Allah, biya'na sin kabuhi' niya, anak asawa niya, pamikil, angan-angan, tawakkal, iban katan sabarang biyus kaniya sin Allah (swt).
3. Iban in dan sin kabuhi' sin ipun Niya subay manaitay ha kabayaan sin Maha Sussi Allah -- magad sin diyaakan limpal ha Qur'an. Iban di' mangunahi sin unu-ununa tumasdik pa pikil niya sumagawa' hi una in pakaradjaan sin Allah (swt).
Ha hal ini, di'na mabugtu' in "Takbiratul Ihram" niya, daying saat pa saat, daying ha waktu pa waktu, magad haligut sin kabuhi' niya, iban ha satiyap naug gaban sin napas niya. Sibu'da halaum iban ha guwa' sin sambahayang. Nagmanyatakanna in takbir duun kaniya.
Wallaho alam
Bangsamoro
Biya' manuk-manuk way tapuan
Wayra isab ayan luparan
Nahulug pa gawang kapissukuan
Nalajallat sin parjanjian
Tigidlum in kalimayahan
Biya'da sab aku sin kaibanan
Mabaya' mamadju' sin kaadilan
Makainum sin kamahardikaan
Kumawin kan kahanungan
Umanak apu' kasanyangan
Tumattap kakuyagan
Tausug Gagandilan
Halul akkal, bayan buddiman
Gagandilan wala' kiyarapatan
Nananakus barung, o pipisan
Simusupa' mama' hipu' sin pamulansang
Daying ha Sug naglayag
Ha Mindanao, kalis biyabag
Pagdatung pa Borneo panji sintak
Tihta adil nagmumpaat
Satru' dimatung nagkanam
Kastila', Jipun iban Milikan
Hinagud in piya-atubang
Dayu minui' kalulu-uyan
Atay pati babaun
Ayau hadja sipugun
Dugu' nyawa di' ugun
Magbaugbug parulihun
Budjang landu' iyayaran
Iya-angkap biya dayang-dayang
Kuku malingkat piyapassalan
Siku' di' misan kakitaan
Hula' piyaruli
Alta' di' mabi
Bangsa baugbugan
Kawasa di' mahailan
Ha agama nahambuuk
Pagmuparik na sulut
Makuyag mag-ammal ma'ruf
Hangka tamungun batawi iban kuput
Iman pahugutun
Ilmu' ammalun
Pilak pabanusun
Mamarinta kunsum
Patuhan mag-ammal
Adat di' malawa'
Buddi mahalga'
Maksud Sampurna'
Hakasabunnalan timindug
Tu'lid atay TAUSUG
ALLAH HO AKHBAR!
---- Nur Danial ---
Ilmu' Iban Ammal
(patta' sin manga murid ha San Roque, bata'-bata' hinduan sin MYMPD, Summer class 2008)
Way ilmu' makasusa,
Tiyu'-tiyu' ilmu' makamula;
Way ammal sia-sia,
Tiyu'-tiyu' ammal binasa.
Awn ilmu' way ammal labi in susa,
Awn ammal way ilmu' labi binasa;
Bang wayruunna karuwa-ruwa paisi' amadna.
Tiyu'-tiyu' ilmu' makamula;
Way ammal sia-sia,
Tiyu'-tiyu' ammal binasa.
Awn ilmu' way ammal labi in susa,
Awn ammal way ilmu' labi binasa;
Bang wayruunna karuwa-ruwa paisi' amadna.
